Trong bài này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các loại sỏi thận, một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến hệ thống thận. Hiểu rõ về các loại sỏi thận và cách chúng ảnh hưởng đến cơ thể là một bước quan trọng để thực hiện các biện pháp phòng tránh và điều trị hiệu quả.
Tìm hiểu về sỏi thận và các yếu tố hình thành nên sỏi thận
Theo Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, sỏi thận xuất phát từ hai nguyên nhân kết hợp hoặc độc lập: sự tăng đột biến các khoáng chất như canxi, oxalate, uric acid trong nước tiểu và sự kết tụ nước tiểu trong đường tiểu. Thường thì sỏi thận được tìm thấy ở các phần của thận và hệ thống tiết niệu (bao gồm bể thận, đài thận và niệu quản), và đôi khi cũng có thể xuất hiện ở phần dưới của hệ thống tiết niệu (như bàng quang).
Sỏi thận (hoặc sỏi tiết niệu) ảnh hưởng đến khoảng 5 đến 10% dân số, thường tập trung ở những người trong độ tuổi từ 20 đến 60 và ảnh hưởng nhiều hơn đến nam giới so với nữ giới, với tỷ lệ gấp ba lần. Hơn nữa, sỏi tiết niệu hiện nay cũng có thể xuất hiện ở trẻ em mà không phân biệt độ tuổi.
Các yếu tố thúc đẩy sự xuất hiện và tái phát của sỏi thận bao gồm:
- Chế độ ăn giàu protein, sản phẩm từ sữa, muối, thực phẩm giàu oxalate như sô cô la, trái cây sấy khô, rau bina, và thực phẩm chứa đường nhanh hoặc ít chất xơ.
- Thiếu nước cho cơ thể.
- Tiền sử gia đình (chiếm 40% trường hợp).
- Các bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn.
- Độ pH của nước tiểu không bình thường.
- Nhiễm toan có thể gây tăng lượng canxi niệu, một trong những nguyên nhân phổ biến của sỏi tiết niệu ở trẻ em.
- Các dị tật ở hệ thống tiết niệu như trào ngược niệu quản – bàng quang, tắc nghẽn đường tiết niệu.
- Sử dụng một số loại thuốc (chiếm 1% trường hợp), đặc biệt là sau khi sử dụng kháng sinh như fluoroquinolones, sulfonamid, cephalosporin, nitrofurantoin/methenamine,…
Phân loại sỏi thận
Sỏi thận hoặc sỏi niệu có thể phát triển nguyên phát hoặc liên quan đến các bệnh lý khác. Tùy thuộc vào nguồn gốc của nguyên tố khoáng hình thành sỏi, các loại sỏi thận được phân loại như sau:
Sỏi canxi
Đây là loại phổ biến nhất (chiếm 90% trường hợp). Sỏi canxi thường hình thành khi có sự tăng lượng canxi trong nước tiểu, tạo điều kiện cho sự hình thành các tinh thể canxi khó tan.
Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cũng cho biết thêm, các nguyên nhân gây ra sỏi canxi bao gồm:
- Thiếu nước trong cơ thể, làm cho nước tiểu cô đọng và canxi dễ dàng kết hợp để tạo thành tinh thể sỏi.
- Sử dụng quá nhiều vitamin D có thể làm tăng hàm lượng canxi trong nước tiểu.
- Một số bệnh như tăng huyết áp, bệnh thận, và sử dụng một số loại thuốc có thể làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu.
- Người có tiền sử về sỏi canxi trong gia đình có nguy cơ cao hơn bị tình trạng này.
- Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa oxalate (như bắp cải, rau bina) hoặc canxi (như sản phẩm từ sữa) cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành sỏi canxi.
Sỏi canxi có thể hình thành tinh thể canxi oxalate hoặc canxi phosphate, phụ thuộc vào sự tương tác với các chất khác trong nước tiểu.
Sỏi phosphat
Thường ảnh hưởng đến phụ nữ, hình thành từ amoniac-magiê photphat, do nước tiểu kiềm, thiếu nước, rối loạn nước tiểu, và nhiễm trùng đường tiết niệu.
Sỏi oxalat
Hình thành từ oxalate và canxi, thường do thiếu nước, chế độ ăn giàu oxalate, hoạt động tăng của tuyến cận giáp, hoặc tình trạng bất động kéo dài.
Sỏi struvite
Liên quan đến nhiễm trùng đường tiết niệu, thường ở phụ nữ và những người đặt ống thông bàng quang.
Sỏi axit uric
Hiếm gặp hơn, chủ yếu ở nam giới, do nước tiểu quá axit, thường gặp ở người bị bệnh gút hoặc được hóa trị liệu.
Sỏi cystine
Hình thành do bệnh di truyền cystin niệu, gây tăng cystine trong nước tiểu, có thể chiếm khoảng 1% trong tỷ lệ sỏi thận ở người lớn và tăng lên đến 10% ở trẻ em.
Các phương pháp điều trị bệnh sỏi thận
Có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho các loại sỏi thận khác nhau, phụ thuộc vào loại sỏi, kích thước, vị trí và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
- Điều trị bằng thuốc.
- Điều trị ngoại khoa: Đối với sỏi lớn hoặc gây ra triệu chứng đau đớn, bác sĩ có thể quyết định loại bỏ sỏi thông qua phẫu thuật.
- Sử dụng sóng xung điện (ESWL): Phương pháp không xâm lấn sử dụng sóng xung điện, làm vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ để dễ dàng đi qua nước tiểu. Thích hợp cho các sỏi nhỏ và như sỏi oxalat.
- Thay đổi chế độ ăn uống: Điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm lượng oxalate hoặc canxi trong khẩu phần có thể giúp kiểm soát sự hình thành sỏi.
