Buồn nôn, nôn mửa có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như say tàu xe, bệnh lý đường tiêu hóa, thai kỳ, hoặc các tác dụng phụ của liệu pháp điều trị bệnh. Thuốc chống nôn là giải pháp giúp giảm các triệu chứng này, và loại thuốc cụ thể được lựa chọn tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của bệnh nhân.
Phân loại mục đích khi sử dụng thuốc chống nôn
Dùng khi say tàu xe
Theo các Dược sĩ Cao đẳng Dược, thuốc chống nôn được sử dụng cho trường hợp say tàu xe, khi có xung đột giữa các cảm giác vận động từ mắt, tai và cơ bắp. Nhóm thuốc kháng histamin như diphenhydramine, dimenhydrinate, promethazine, meclizine,… thường được đề xuất cho trường hợp này. Những loại này giúp giảm triệu chứng dị ứng và duy trì sự ổn định cân bằng cho cơ thể. Một số loại không kê đơn có sẵn tại hiệu thuốc, nhưng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
Dùng khi mang thai
Buồn nôn do ốm nghén là triệu chứng phổ biến ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong những tháng đầu của thai kỳ. Triệu chứng này thường tự giảm đi ở giai đoạn sau. Phụ nữ mang thai nên hạn chế việc sử dụng thuốc chống nôn và chỉ dùng khi cần thiết. Trong trường hợp triệu chứng trở nên nghiêm trọng, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và chỉ định thuốc phù hợp như vitamin B6, prochlorperazine, dimenhydrinate, hoặc promethazine.
Dùng khi bị viêm dạ dày ruột
Nôn là phản xạ tự nhiên giúp loại bỏ chất kích thích dạ dày. Tuy nhiên, nôn quá mức có thể tổn thương hệ tiêu hóa. Sử dụng thuốc chống nôn là cần thiết. Đối với bệnh nhân viêm dạ dày ruột, có thể sử dụng natri citrate/dextrose/fructose, Bismuth subsalicylate, và dung dịch carbohydrate chứa photpho để kiểm soát buồn nôn.
Dùng sau phẫu thuật
Phản ứng buồn nôn và nôn có thể xảy ra ở những bệnh nhân sau khi trải qua phẫu thuật do tác dụng phụ của thuốc gây mê. Để đối phó với tình trạng này, bác sĩ sẽ kê cho bệnh nhân các loại thuốc như ức chế thụ thể dopamine (như metoclopramide, droperidol), corticosteroid, và ức chế thụ thể serotonin (như ondansetron, granisetron).
Dùng cho bệnh nhân hóa trị
Bệnh nhân ung thư trong quá trình hóa trị có thể mắc phải tình trạng buồn nôn và nôn mửa. Để giảm thiểu các tác dụng phụ này và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ, bác sĩ thường chỉ định sử dụng các loại thuốc chống nôn như corticosteroid, thuốc ức chế thụ thể NK1 (rolapitant), thuốc ức chế thụ thể dopamine (prochlorperazine), và thuốc ức chế thụ thể serotonin (dolasetron, granisetron, palonosetron, ondansetron).
Các phương pháp chống nôn từ thiên nhiên
Gừng là chất chống nôn tự nhiên phổ biến, giúp giảm buồn nôn và đau dạ dày. Nó thường được sử dụng trong các sản phẩm như kẹo, đồ uống và trà. Nghiên cứu đã chứng minh gừng có thể giảm đáng kể buồn nôn và nôn. Ngoài ra, các loại tinh dầu như bạc hà, chanh và gừng cũng có thể giúp giảm các triệu chứng này.
Các tác dụng phụ khi sử dụng thuốc chống nôn
Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết thêm, thuốc chống nôn có thể gây ra các tác dụng phụ như khô mũi, khô miệng, buồn ngủ, ợ nóng, tiểu ít, táo bón, mệt mỏi, bồn chồn, ù tai, co thắt cơ, và khô miệng. Các biến chứng khác có thể bao gồm đánh trống ngực, thay đổi nhịp tim, yếu cơ, co giật, buồn nôn, ảo giác, buồn ngủ, nhầm lẫn, và mất thính lực. Tránh sử dụng thuốc chống nôn với các loại thuốc khác như thuốc trị trầm cảm, thuốc trị viêm khớp, thuốc ngủ, hoặc chất làm loãng máu để tránh tác động tương tác thuốc và gây ra các biến chứng.
Những thời điểm thích hợp dùng thuốc chống nôn
Để đảm bảo hiệu quả khi sử dụng thuốc chống nôn, quan trọng là tuân thủ thời điểm và cách sử dụng đúng như hướng dẫn:
- Thuốc chống nôn đề phòng say tàu xe: Uống thuốc ít nhất 30 phút trước khi lên xe để có đủ thời gian cho thuốc phát huy tác dụng.
- Thuốc chống nôn cho bệnh nhân phẫu thuật: Uống trước khi phẫu thuật ít nhất 1 giờ. Nếu thuốc đường uống không hiệu quả, có thể sử dụng dạng tiêm.
- Thuốc chống nôn cho bệnh nhân ung thư điều trị bằng xạ trị, hóa trị: Uống thuốc khoảng 1 giờ trước điều trị. Sau khi hoàn tất, xem xét sử dụng một liều thêm sau 1-2 giờ nếu cần.
- Buồn nôn do nhiễm khuẩn ruột, ngộ độc thực phẩm: Để bệnh nhân nôn hết thức ăn ra ngoài để loại bỏ độc tố. Tránh sử dụng thuốc chống nôn quá sớm để không giữ lại độc tố trong cơ thể.
- Tầm soát các bệnh lý đường tiêu hóa: Đối với những người thường xuyên gặp buồn nôn hoặc nôn, cần đi khám để tìm nguyên nhân. Đặc biệt, phụ nữ có nguy cơ có thai cần thận trọng khi sử dụng thuốc chống nôn mà không được khám bác sĩ.
- Theo dõi và liên hệ với bác sĩ: Trong quá trình sử dụng thuốc chống nôn, nếu có triệu chứng bất thường, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời. Trước khi sử dụng, luôn nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ chuyên môn.
