Thiểu năng trí tuệ là trạng thái mà người đó có sự suy giảm về trí tuệ và khả năng nhận thức, khiến họ không thể tự sinh hoạt như những người khác. Thay vào đó, họ cần sự hỗ trợ và giúp đỡ từ người khác trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Nhưng liệu có dấu hiệu nào để nhận biết tình trạng thiểu năng ngay từ khi còn bé không?
Phân loại thiểu năng trí tuệ
Theo Cô Nguyễn Thị Thắm – Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, thiểu năng còn gọi là thiểu năng trí tuệ, là thuật ngữ chỉ sự phát triển chậm về trí tuệ và thiếu các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như giao tiếp và tư duy. Trẻ bị thiểu năng cần phương pháp giáo dục đặc biệt và có thể được chia thành nhóm dựa trên các kỹ năng cần phát triển. Các dấu hiệu của bệnh thiểu năng có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp.
Thiểu năng trí tuệ về việc đọc
Thiểu năng trí tuệ có thể ảnh hưởng đến kỹ năng đọc theo hai cách chính:
- Khó khăn trong việc hiểu quan hệ giữa chữ cái, âm thanh và từ ngữ.
- Khó khăn trong việc đọc hiểu ý nghĩa của câu, từ và đoạn văn.
Nhận biết dấu hiệu của thiểu năng trong hoạt động đọc có thể bao gồm:
- Khó nhận biết và phân biệt các ký tự và từ ngữ khác nhau.
- Khó hiểu ý nghĩa của từ hoặc các ý niệm.
- Tốc độ đọc chậm và không liền mạch.
- Sử dụng từ vựng kém thành thạo.
Thiểu năng trí tuệ về việc làm toán
Thiểu năng trí tuệ cũng có thể ảnh hưởng đến kỹ năng làm toán, và dạng này cũng đa dạng như với kỹ năng đọc. Ví dụ, các trẻ có thể gặp khó khăn trong toán do thiếu hụt về ngôn ngữ hoặc vấn đề về thị lực. Họ cũng có thể gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, sắp xếp và tổ chức thông tin một cách có trật tự. Điều này có thể dẫn đến việc họ cảm thấy khó khăn trong việc đọc và khó hiểu những khái niệm trừu tượng.
Thiểu năng trí tuệ về kỹ năng viết
Theo Cô Trương Thị Thanh Nga – Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM cho biết, thiểu năng trí tuệ cũng có thể ảnh hưởng đến kỹ năng viết, và đây là một dạng thiểu năng phổ biến ở trẻ em ngày nay. Các trẻ bị thiểu năng viết có thể gặp khó khăn trong việc đọc hiểu, tổng hợp thông tin, hoặc cả hai vấn đề này. Những trẻ trong trường hợp này có thể gặp khó khăn khi viết các chữ cái từ đơn giản đến phức tạp, và không thể tạo ra các câu hoàn chỉnh.
Dấu hiệu nhận biết thiểu năng viết có thể bao gồm:
- Chữ viết lộn xộn.
- Khó khăn trong việc ghép các chữ cái thành các từ có ý nghĩa và chính xác.
- Vấn đề về đánh vần.
- Không thể tổ chức các ý thành các câu hoàn chỉnh khi viết.
Thiểu năng trí tuệ về vận động
Trong trường hợp này, trẻ bị thiểu năng trí tuệ thường gặp nhiều khó khăn khi thực hiện các động tác vận động và không thể thực hiện chúng một cách khéo léo. Họ có thể không phát triển theo đúng tiến độ của độ tuổi và gặp khó khăn trong việc phối hợp giữa hoạt động của tay và mắt.
Thiểu năng trí tuệ về vấn đề ngôn ngữ
Thiểu năng trí tuệ liên quan đến vấn đề ngôn ngữ là một dạng thiểu năng mà trẻ gặp khó khăn trong việc nói và hiểu được lời nói. Một số dấu hiệu nhận biết của dạng thiểu năng này có thể bao gồm:
- Khó khăn trong việc kể lại một câu chuyện.
- Khả năng nói chuyện không lưu loát.
- Khó khăn trong việc hiểu ý nghĩa của các cụm từ.
- Gặp nhiều khó khăn hơn khi làm theo hướng dẫn.
- Khó khăn trong việc học về các loại từ.
Thiểu năng trong nghe và nhìn
Khi nói về thiểu năng, đó có thể là sự suy giảm trong khả năng nghe và nhìn ở trẻ nhỏ. Vấn đề này ảnh hưởng rất lớn đến việc học của trẻ trong tương lai. Các bé có thể gặp khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin qua âm thanh và hình ảnh. Một số trường hợp có thể không nhận ra sự khác biệt giữa các âm thanh khác nhau.
Có trẻ em không thể nhận diện hình ảnh hoặc hình dạng của các đồ vật. Những trẻ em gặp vấn đề nhẹ có thể gặp khó khăn nhỏ. Tuy nhiên, trẻ em bị thiểu năng nặng cần được quan sát và tham gia vào phương pháp giáo dục chuyên biệt hơn.
Thiểu năng trí tuệ có thể xảy ra đồng thời với các triệu chứng rối loạn như tăng động giảm chú ý hoặc tự kỷ. Cả hai vấn đề này đều có thể làm cho việc học và hoạt động hàng ngày của trẻ trở nên khó khăn hơn. Điều này đặc biệt quan trọng nếu kết hợp với thiểu năng trong nghe và nhìn như đã đề cập ở trên.
