Thói quen thức khuya có thể gây béo phì, điều này không phải ai cũng biết. Bài viết sau sẽ giải thích tại sao thói quen này có thể gây béo phì và cung cấp những lời khuyên để điều chỉnh giấc ngủ và duy trì cân nặng khoa học.
Cân nặng và giấc ngủ có mối liên hệ với nhau như thế nào?
Tác động của giấc ngủ đối với trao đổi chất
Theo Cô Lê Anh Đào – Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, giấc ngủ chính là yếu tố quan trọng trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất của cơ thể. Khi ngủ đủ giấc, cơ thể có khả năng sản xuất ra các hormone quan trọng để duy trì cân bằng năng lượng và chuyển hóa chất béo một cách hiệu quả. Ngược lại, khi thiếu ngủ, quá trình này có thể bị rối loạn và dẫn đến sự tích tụ mỡ bụng.
Giấc ngủ và vai trò của hormone
Thiếu ngủ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sản xuất của các hormone quản lý cảm giác đói và no. Khi thiếu ngủ, hormone ghrelin (kích thích cảm giác đói) tăng cao, trong khi đó hormone leptin (tạo cảm giác no) lại giảm xuống. Điều này dẫn đến tình trạng người bị thiếu ngủ thường cảm thấy đói và có xu hướng ăn nhiều hơn, đặc biệt là các thực phẩm giàu calo và ít dinh dưỡng.
Vì sao thức khuya gây béo phì?
Thay đổi hormone và ảnh hưởng của thức khuya đối với cơ thể
Thức khuya gây béo phì chủ yếu là do thay đổi hormone bên trong cơ thể. Thói quen thức khuya kết hợp với ngủ không đủ giấc dẫn đến tăng sản xuất hormone ghrelin và giảm hormone leptin:
- Ghrelin: Hormone ghrelin tăng cao khiến cho cảm giác đói tăng lên, khiến người thức khuya có xu hướng ăn nhiều hơn, đặc biệt là các thực phẩm giàu calo và ít dinh dưỡng.
- Leptin: Sự giảm hormone leptin làm giảm cảm giác no, dẫn đến người thức khuya cảm thấy không no sau khi ăn. Kết quả là họ tiêu thụ năng lượng quá mức cần thiết.
Rối loạn nhịp sinh học và các tác động lâu dài
Thói quen thức khuya cũng gây rối loạn nhịp sinh học, làm ảnh hưởng đến cách xử lý thức ăn và sử dụng năng lượng của cơ thể:
- Rối loạn tiêu hóa: Rối loạn nhịp sinh học có thể làm đảo lộn chu kỳ hoạt động của hệ tiêu hóa, dẫn đến sự tích tụ mỡ bụng thay vì đốt cháy năng lượng. Đây là lý do cơ bản vì sao thức khuya gây béo phì.
- Rối loạn đường huyết: Thói quen thức khuya cũng dễ gây kháng insulin, một tác nhân gây bệnh tiểu đường type 2. Sự kháng insulin khiến cho cơ thể khó sử dụng insulin hiệu quả, dẫn đến tăng đường huyết và tích tụ mỡ thừa.
Những tác động này cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì giấc ngủ đủ giấc và thói quen sinh hoạt lành mạnh để phòng ngừa béo phì và bảo vệ sức khỏe.
Thói quen ăn uống không khoa học
Thầy Nguyễn Văn Đạt – Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM cho biết, thói quen thức khuya thường đi kèm với những thói quen ăn uống không lành mạnh, có thể dẫn đến béo phì như sau:
- Tăng số lượng bữa ăn: Người thức khuya thường ăn thêm một hoặc hai bữa vào ban đêm, dẫn đến tổng lượng calorie tiêu thụ trong ngày tăng cao. Việc ăn đêm thường đi kèm với lựa chọn các món ăn nhanh, ít dinh dưỡng và giàu calo, dễ dẫn đến tích tụ mỡ thừa nếu không kiểm soát được.
- Tiêu thụ đồ uống ngọt và kích thích: Đồ uống chứa caffeine như cà phê, nước ngọt có gas thường được người thức khuya ưa thích để giữ tỉnh táo. Mặc dù cung cấp năng lượng tạm thời, nhưng chúng lại giàu đường, tăng nguy cơ thừa cân và béo phì.
Giảm hoạt động thể chất
Người thức khuya thường thiếu thời gian và năng lượng cho hoạt động thể chất vào ban ngày, dẫn đến:
- Ít vận động: Thiếu ngủ làm giảm động lực và sức lực để tham gia hoạt động thể chất. Khi vận động ít, khả năng đốt cháy calorie cũng giảm, dẫn đến tích tụ mỡ thừa.
- Mệt mỏi và lười biếng: Thiếu ngủ gây mệt mỏi và lười biếng, làm giảm khả năng duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát cân nặng.
Các nghiên cứu về tình trạng thức khuya gây béo phì
Thức khuya gây béo phì đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu:
- Nghiên cứu của Shahrad Taheri với 1.024 tình nguyện viên cho thấy ngủ ít hơn (dưới 5 giờ/đêm) tăng nguy cơ béo phì. Nhóm này có mức hormone ghrelin cao hơn 14.9% và hormone leptin thấp hơn 15.5%.
- Nghiên cứu của Francesco P. Cappuccio với 634.511 người cũng chỉ ra rằng ngủ ít (dưới 5 giờ/đêm) có liên quan đến nguy cơ béo phì cao gấp 1.55 lần.
Những nghiên cứu này cho thấy rằng thiếu ngủ có thể tác động tiêu cực đến quá trình chuyển hóa và gây béo phì.
