Đột tử do tim (SCD) là thuật ngữ mô tả tình trạng cái chết đột ngột do ngừng tim một cách bất ngờ. Vấn đề này có thể xảy ra ở mọi độ tuổi và ảnh hưởng cả nam và nữ. Tuy nhiên, thường thấy nhiều nhất ở nhóm người trên 30 tuổi, và đối với giới nam, tỷ lệ này cao hơn so với giới nữ, đặc biệt là hiếm gặp ở trẻ nhỏ.
Sự khác nhau giữa đau tim và ngừng tim đột ngột
Theo Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, cơn đau tim hoặc nhồi máu cơ tim là tình trạng một hoặc nhiều mạch máu nuôi tim bị tắc nghẽn, gây thiếu máu và tổn thương tim.
Ngừng tim đột ngột là hiện tượng hệ thống dẫn truyền điện của tim hoạt động bất thường, làm tim đập nhanh và không đều, làm giảm nguồn máu đến cơ thể. Trong vài phút đầu, lượng máu đến não giảm mạnh, có thể gây mất ý thức. Nếu không được cấp cứu kịp thời, nguy cơ tử vong nhanh chóng tăng lên.
Triệu chứng cảnh báo của đột tử do tim có thể bao gồm hoa mắt chóng mặt và tăng nhịp tim. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không có triệu chứng báo trước.
Nguy cơ đột tử do tim ở vận động viên rất thấp, nhưng vẫn có khả năng xảy ra. Ở người trẻ, đột tử thường do dị tật bẩm sinh, đặc biệt khi tham gia thể thao mạnh mẽ. Đối với người lớn tuổi, nguyên nhân thường liên quan đến bệnh mạch vành.
Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến đột tử do tim
Phần lớn trường hợp đột tử do tim có nguồn gốc từ rối loạn nhịp tim, trong đó rung thất là biểu hiện nguy hiểm phổ biến nhất. Run thất xảy ra khi có xung điện bất thường xuất phát từ tâm thất của tim, không theo quy luật nhịp tự nhiên, gây mất chức năng bơm máu và tăng rất cao nguy cơ tử vong.
Dưới đây là các yếu tố tăng nguy cơ đột tử do tim:
- Bệnh nhân mắc bệnh động mạch vành do: huyết áp cao, tiền sử gia đình mắc bệnh tim, hút thuốc, mức cholesterol cao, tiểu đường.
- Tiền sử nhồi máu cơ tim, đặc biệt là trong 6 tháng đầu sau cơn nhồi máu.
- Trải qua ngừng tim đột ngột trước đây nhưng đã được hồi sinh.
- Bất thường hoặc dị dạng mạch máu, dị tật bẩm sinh.
- Ngất xỉu không rõ nguyên nhân.
- Mắc bệnh tim như suy tim, cơ tim phì đại, hoặc cơ tim giãn nở.
- Tỷ lệ phần trăm tổng máu tống vào cơ tim <40% và nhịp nhanh thất.
- Rung thất hoặc nhịp nhanh thất sau cơn đau tim.
- Thay đổi đáng kể trong hàm lượng magie và kali trong máu.
- Đái tháo đường, thừa cân, béo phì, sử dụng thuốc chống loạn nhịp tim, và lạm dụng chất kích thích.
Phải làm sao khi bệnh nhân bị ngừng tim đột ngột?
Theo Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng, đối với những trường hợp ngừng tim đột ngột, việc cấp cứu ngay lập tức là quan trọng để tăng khả năng sống sót. Trong những phút đầu tiên, nếu bệnh nhân được cứu chữa kịp thời, tỷ lệ sống sót có thể lên đến 90%. Tuy nhiên, mỗi phút chậm trễ trong việc cấp cứu sẽ làm giảm tỷ lệ sống sót khoảng 10%.
Nếu bạn chứng kiến một trường hợp ngừng tim đột ngột, hãy ngay lập tức gọi đến dịch vụ cấp cứu 115 và bắt đầu thực hiện kỹ thuật hô hấp nhân tạo. Việc thực hiện đúng kỹ thuật này có thể giữ cho lưu thông oxy và máu trong cơ thể người bệnh, có thể cứu sống mạng sống của họ.
Các phương pháp phòng ngừa đột tử do tim
Nếu bạn nhận thấy mình có các yếu tố nguy cơ như đã nêu trên, tốt nhất là bạn nên thăm bác sĩ tim mạch để được thăm khám và tư vấn chi tiết về cách phòng ngừa bệnh. Dưới đây là một số phương pháp giúp ngăn chặn tình trạng ngừng tim đột ngột:
- Phẫu thuật hoặc can thiệp mạch vành: Áp dụng cho những người mắc bệnh mạch vành. Các phương pháp như nong, chụp, hoặc đặt stent có thể giúp giảm rủi ro đột tử. Đối với các vấn đề như dị tật tim bẩm sinh hoặc cơ tim phì đại, phẫu thuật có thể được thực hiện để điều chỉnh cấu trúc tim.
- Cấy ghép máy ICD khử rung tim: Phù hợp cho những người có tiền sử ngừng tim hoặc nguy cơ cao về đột tử. ICD giúp theo dõi, kiểm tra, và điều chỉnh nhịp tim, đồng thời có khả năng phát ra sốc điện để khắc phục rối loạn nhịp tim.
- Kiến thức sơ cứu: Tự trang bị kiến thức sơ cứu về ngừng tim đột ngột có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng và tử vong trong tình huống khẩn cấp.
- Thay đổi lối sống: Duy trì cân nặng lành mạnh, từ bỏ thuốc lá, tăng cường hoạt động vận động và thể thao, duy trì chế độ ăn uống khoa học, kiểm soát các yếu tố như đái tháo đường, huyết áp cao, và hàm lượng cholesterol trong máu.
- Khám sức khỏe định kỳ: Thăm bác sĩ định kỳ để sớm phát hiện các vấn đề về hệ tuần hoàn hoặc yếu tố nguy cơ khác.
